بار زنده ساختمان

بار زنده یکی از مهم­ترین بارهای وارد بر ساختمان است. در این مقاله با انواع بارهای زنده و نحوه ی محاسبه بار زنده به کمک مبحث 6 مقررات ملی ساختمان آشنا می شویم.

تعاریف بار زنده

⦁ بار زنده: به بارهای غیر دائمی که در حین استفاده و یا بهره برداری از سازه ها (ساختمان یا سایر سازه ها) به آنها وارد می شود.  بارهای حین ساخت و یا بارهای محیطی (بار باد، بار برف، بار باران، بار زلزله، بار سیل و یا بارهای مرده) شامل بارهای زنده نمی­شود.

⦁ بار زنده بام: باری که در حین انجام تعمیرات  توسط کارگران، تجهیزات و مصالح بر روی بام وارد می­ شود. یا باری که  توسط اشیا متحرکی چون گلدان و یا … که ارتباطی با استفاده از ساختمان در طول عمر بهره برداری آن ندارد، اعمال می شود.

بارگسترده

بار زنده لازم

جهت طراحی سازه ها، حداقل بار زنده یکنواخت و متمرکز  در جدول 6-5-1 مبحث 6 مقررات ملی ساختمان گزارش شده است. باید جهت طراحی، بیشترین بار زنده مورد انتظار با توجه به کاربری سازه­ ها  انتخاب شود. و به هیچ عنوان با درنظر گرفتن میزان کاهش ­های مجاز، کمتر از حداقل بارهای یکنواخت جدول 6-5-1 نباشد.

بخش های مختلف این جدول:

⦁ نوع کاربری: بام ها

بار زنده مربوط به بام­ ها را از از ردیف های 1-1 تا 1-6 جدول مربوطه انتخاب می کنیم.

مثال: اگر بام ساختمان از نوع تخت باشد، مقدار بار زنده­ را از جدول 6-5-1 تعیین کنید.

حل: با توجه به ردیف 1-1 جدول مقدار بار زنده پیشنهادی برای این نوع بام_­ها، 1.5 کیلونیوتون بر متر مربع می باشد.

⦁ نوع کاربری: سالن ها و محل های تجمع و ازدحام

بار زنده مربوط به سالن ها و محل های تجمع و ازدحام را از از ردیف های 2-1 تا 2-9 جدول مربوطه انتخاب می کنیم.

⦁ نوع کاربری: راهروها راه پله ها و بالکن ها

بار زنده مربوط به راهروها از ردیف های 3-1 و 3-2 و 3-5 جدول و بار مربوط به راه پله از ردیف های 3-3 و 3-4 و بار بالکن ها نیز از ردیف 3-6 انتخاب می شود.

⦁ نوع کاربری: ساختمان ها و مجتمع های مسکونی

بار زنده مربوط به ساختمان ها و مجتمع های مسکونی از ردیف های 4-1 و 4-2 جدول مربوطه انتخاب می کنیم.

⦁ نوع کاربری: هتل ها و فروشگاه ها

بار زنده مربوط به هتل ها و فروشگاه ها از ردیف های 5-1 تا 5-4 جدول مربوطه انتخاب می شود.

⦁ نوع کاربری: ساختمان های آموزشی-فرهنگی و کتابخانه ها

بار زنده مربوط به ساختمان های آموزشی-فرهنگی و کتابخانه ها از ردیف های 6-1 تا 6-6 جدول مربوطه انتخاب می شود.

⦁ نوع کاربری: ساختمان های اداری

بار زنده مربوط به ساختمان های اداری از ردیف های 7-1 تا 7-3 جدول مربوطه انتخاب می شود.

⦁ نوع کاربری: ساختمان های صنعتی

بار زنده مربوط به ساختمان های صنعتی از ردیف های 8-1 تا 8-3 جدول مربوطه انتخاب می شود.

⦁ نوع کاربری: ورزشگاه ها و تاسیسات تفریحی

بار زنده مربوط به ورزشگاه ها و تاسیسات تفریحی از ردیف های 9-1 تا 9-4 جدول مربوطه انتخاب می شود.

⦁ نوع کاربری: بیمارستان ها و مراکز درمانی

بار زنده مربوط به بیمارستان ها و مراکز درمانی از ردیف های 10-1 تا 10-4 جدول مربوطه انتخاب می شود.

⦁ نوع کاربری: محل عبور و پارک خودروها

بار زنده مربوط به محل عبور و پارک خودروها از ردیف های 11-1 تا 11-3 جدول مربوطه انتخاب می شود.

⦁ نوع کاربری: سایر موارد

بار زنده سایر موارد از ردیف های 12-1 تا 12-12 جدول مربوطه انتخاب می شود.

ضوابط مربوط به دیوارهای تقسیم کننده

برای دیوار های تقسیم کننده بدون توجه به اینکه در پلان نمایش داده شده اند یا نه، باید ضوابطی در نظر گرفته شود. وزن این دیوارها را نباید کمتر از 1 کیلونیوتن بر متر مربع در نظر بگیریم. ولی در ساختمان هایی که از تیغه های سبک استفاده می شود، این بار را میتوان به 0.5 کیلونیوتن بر متر مربع کاهش داد. مشروط بر آنکه وزن یک متر مربع از آن دیوار و ملحقاتش از 0.4 کیلونیوتن تجاوز نکند.

اگر وزن هر متر مربع سطح دیوارهای جداکننده از 2 کیلونیوتن بیشتر باشد، وزن آن به صورت بار مرده در نظر گرفته می شود. و باید در محل خود اعمال شود.

استثناء: اگر حداقل بار زنده از 4 كيلونيوتن بر متر مربع بيشتر باشد، نيازي به در نظر گرفتن بار زنده ديوار تقسيم كننده نيست.

مثال)

بار زنده معادل دیوار تقسیم کننده زیر را با فرض اینکه قسمت آجری 10cm و ضخامت گچ و خاک 2cm و ضخامت گچ سفید 1cm باشد، محاسبه نمایید.

حل:

گام اول: مطابق با جدول 6-1-2 موجود در پیوست 6-1 مبحث 6 مقررات ملی ساختمان، وزن واحد سطح دیوار محاسبه می شود.

نامناسب ترین وضع بارگذاری:

از آنجایی که موقعیت بار زنده مشخص نیست، انتخاب بحرانی ترین حالت بارگذاری در تیرهای یکسره و در قاب های نامعین تحت شرایط زیر مورد نیاز است

⦁ بار زنده بیشتر از 4 کیلونیوتن بر متر مربع باشد.

⦁ بار زنده بیشتر از 1.5 برابر بار مرده باشد.

باید موقعیت بار زنده طوری انتخاب شود که بیشترین اثر را در عضو سازه­ای ایجاد نماید. در نتیجه حالت های بارگذاری زیر را در نظر می گیریم.

1- قرار دادن بار زنده در تمام دهانه ها

2- قرار دادن بار زنده در دو دهانه مجاور هم

3- قرار دادن بار زنده در دهانه های یک در میان